ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Φώτη Δημητρόπουλου Φιλολόγου-Συγγραφέα

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Λεωνίδα Γ. Μαργαρίτη:«Φωνή Βοώντος …εν Μνημονίω» Δοκίμια

 Εκδόσεις: ΒιβλιοΠΑΝΟΡΑΜΑ   ΄Ηλιδα 2013

     Παρουσίαση Φώτη Δημητρόπουλου Φιλολόγου-Συγγραφέα

                 Στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών στις 21-10-2013

   Παρόλο το χωρισμό των δοκιμίων του Λ. Μ. σε πέντε(5) κεφάλαια της Πολιτείας, της Κοινωνίας  της Ευτεκνίας της Αυτοδιοίκησης και της Εκκλησίας από στενά φιλολογική κατηγοριοποίηση ανήκουν στα κοινωνικά δοκίμια. Έχουν δημοσιευθεί τον τελευταίο καιρό σε Πατραϊκό κι Ηλειακό τύπο. σε περιοδικά της Οργάνωσης Πολυτέκνων και ένα σε             Αθηναϊκή εφημερίδα και έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα  του συγγραφέα.

 Όταν ο Λ. Μ. δημοσιεύει δοκίμια και τα εκδίδει αρέσκεται σε εύστοχες και επίκαιρες τροποποιήσεις γνωστών εκφράσεων με πολλούς επιτυχείς συνειρμούς που ανακαλούν στη μνήμη μας ιστορικά δεδομένα ή χαρακτηριστικές καταστάσεις της ζωής. Υπενθυμίζω το 2002 «Χωρίς φόβο με …πάθος» από τη γνωστή φράση στα Δικαστήρια «..θα είπω την αλήθεια χωρίς φόβο και χωρίς πάθος»Στο παρόν ο τίτλος παραπέμπει στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (Γ΄ κεφ.) όπου αναφέρεται στον Ιωάννη Βαπτιστή «ούτος εστίν ο ρηθείς υπό του Ησαϊου του Προφήτου λέγοντος φωνή βοώντος εν τη ερήμω…» και ανακαλείται στη μνήμη μας η γνωστή ιστορία για το χορό  της κόρης της Ηρωδιάδος της γυναικαδέλφης (από τον αδελφό του Φίλιππο) του Ηρώδη και την αποκοπή της κεφαλής του Προδρόμου.

    Βέβαια υπάρχει μια βασική διαφορά Ο συγγραφέας (όπως εμείς  άλλωστε) δεν έχει την τύχη να θαυμάσει τον αισθησιακό χορό της κόρης-που οδήγησε στο ανοσιούργημα εκείνο- όπως οι συνδαιτυμόνες  του Ηρώδη αλλά έχει την ατυχία(όπως εμείς άλλωστε» να αισθανθεί το ρίγος από το χορό  των «δίς»Ε. που ως διά μαγείας έκαναν και κάνουν φτερά υπογείως…επιγείως… εναερίως, υποβρυχίως…τηλεπικοινωνιακώς… και αναπαύονται σε νόμιμα ή μη θησαυροφυλάκια όσων δια της αφής αντιλαμβάνονται το νόημα της φράσης  «Λεφτά υπάρχουν…»βλέπε σχετικά άρθρα του Λ.Μ. στις σελίδες 14 «Ακριβή μου Δημοκρατία» ,43 «Λεφτά υπάρχουν αλλού» 124 «οι πολύτεκνοι στους δρόμος» και αλλού. Επισημαίνω ιδιαίτερα το «Επιστρέφουν οι Μαυραγορίτες» σελ. 101 που αναφέρεται στην πληθώρα εξαγοράς χρυσού, κοσμημάτων κλπ. Η πόλη μας ήδη έχει γεμίσει στο κέντρο από τα πολυδιαφημιζόμενα ανταλλακτήρια !

Και ενώ εμείς παρακολουθούμε ενεοί (σ’ αυτό το θέμα διαθέτουμε ακοή-ο συγγραφέας ισχυρίζεται σελ.18 ότι ,(χάσαμε τις αισθήσεις μας πλην γεύσεως και αφής) να γράφονται και να καταγράφονται τα οικονομικά σκάνδαλα της διαφθοράς και της ληστείας(εκ του μακρόθεν ακούμε για δισεκατομμύρια μα δεν τα βλέπουμε) σφυρίζουμε αδιάφορα ή χειροκροτούμε τους ενταφιαστές μας…» κατά τον συγγραφέα επειδή τα κακουργήματα σκόπιμα και νόμιμα διαγράφονται και δικαστικώς και τελεσιδίκως παραγράφονται! (Μάλιστα βάσει του Συντάγματος άρθρο 86)

  Θα διαβάσουμε στη σελίδα 18 (Το απόσπασμα απόλυτα δικαιολογημένα ,επέλεξε και ως κατακλείδα του βιβλίου του ο Λ.Μ.

«Από  τις αισθήσεις που μας χάρισε ο Θεός μεγαλύτερη χρήση κάνουμε της αφής και της γεύσης, οι άλλες αισθήσεις μας έχουν ατονήσει εξ αιτίας της μακροχρόνιας αχρησίας. Εμείς πάντως θα συνεχίσουμε να διατυπώνουμε ερωτήσεις. Ξέρουμε ότι κανένας  δεν θα μας ακούσει και κανένας  δεν θα απαντήσει στα ερωτήματά μας. Όμως θα συνεχίσουμε για τη δική μας ψυχική ισορροπία και για κάποιες ελάχιστες αγρυπνούσες συνειδήσεις. Θα διατυπώνουμε ερωτήσεις στον αέρα, τα σύννεφα, στη βροχή, στην αστραπή, με την ελπίδα να προκαλέσουμε την οργή του Δία-Λαού και να απαντήσει εκείνος κάποια στιγμή.

 Εκτός από τη λαϊκή παροιμία που ανακαλείται στη μνήμη μας «στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα» εύκολα μας έρχεται στο νου και την καρδιά ο συνειρμός πάλι το κατά Ματθαίου (ΙΑ κεφ.) και τα λόγια του Θεανθρώπου: «ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω. Τίνι δε ομοιώσω την γενεάν ταύτην; ομοία εστί παιδίοις, καθημένοις εν αγοραίς, α προσφωνούντα τοις εταίροις αυτών λέγουσιν, η υλήσαμεν υμίν και ούκ ωρχήσασθε, εθρηνήσαμεν ύμίν και ουκ εκόψασθε».

Θέλω να πω, πως ίσως οφείλεται η έκφραση τόσης απαισιοδοξίας; Δεν εισακούσθηκε ο ίδιος ο Ιησούς θα εισακουσθεί ο Λεωνίδας Μαργαρίτης; Γράφει  σε σελίδα 5 «Μας είπαν ότι θα μας εξασφαλίσουν αλυσίδες κι εμείς βάλαμε τα γέλια…»Αυτά τα παραδείγματα των συνειρμών που προκαλούνται τα αναφέρω για να τονίσω προσδίδουν λογοτεχνική χροιά στο πεζό δοκίμιο(εκτός από την διακειμενικότητα του φανερώνει και διαχρονικότητα) το καθιστούν περισσότερο εύληπτο και παρότι το περιεχόμενό τους είναι γκρίζο έως κατάμαυρο, διαβάζονται ευχάριστα και οδηγούν τον αναγνώστη σε προβληματισμό και σε κάποιες αναλαμπές ελπίδων…

Και τα παραδείγματα  των συνειρμών αυτών είναι πάρα πολλά:

Στη σελ.87 «Παραμονή Πρωτοχρονιάς» ο Λ. Μ. γράφει για δύο κατηγορίες ληστών:  γι’ αυτούς με τη γραβάτα κι αυτούς της ένοπλης βίας, τους κουκουλοφόρους του ποινικού κώδικα. Μα τι έγραφε ο μεγάλος μας σατιρικός Γ. Σουρής από το 1893 (ΡΩΜΗΟΣ-Ο Φασουλής αρχιληστής):

Γ.Σουρής

Αχ ! πως μ’ αρέσει ο ληστής…σε κλέβει φανερά,

Τον βλέπεις πώς ασίκικα σου παίρνει τον παρά,

Ή θα μου δώσεις γρήγορα εκείνο που ζητώ,

Αλλοιώς σε κόβω χαϊμαλί- κι εις όρνια σε πετώ,

Αλλ’ όμως μες στ’ αρχοντικά κι ευγενικά σαλόνια,

Όπου παραλιγώνεσαι με την πολλή κολόνια,

Σε κλέβουν αλά Γαλλικά με Γαλλική κουβέντα,

Κι είσαι κλεμμένος σίγουρα με λίγα κοπλιμέντα.

Και συ για τούτη την τιμή αγάλλεσαι και χαίρεις

Και στα σαλόνια τριγυρνάς ωσάν ανεμοδούρα,

Κι όλο παρακορδώνεσαι, γιατί βεβαίως ξέρεις,

Πως κάποια θα σ’ εσούφρωσε ψηλοκαπελαδούρα.

Αλλά και για τους δυσβάστακτους φόρους και τα χαράτσια που φυσικά δεν είναι δυστυχώς μόνο στις σελίδες του βιβλίου αλλά όλοι βιώνουμε το «άχθος» τους ο Λ. Μ. πάλι τον Σουρή θυμίζει:

Γ.Σουρής

                                         ΦΟΡΟΙ

Βάλετε φόρους, εις την πτωχή μας ράχη

Ποτίστε με το αίμα μας την άρρωστη πατρίδα,

Σεις το κρασί και τον καπνό να πίνετε μονάχοι,

Κι εμείς  να σας κοιτάζουμε με μάτι σε γαρίδα.

Βαρειά φορολογήσετε και το νερό που τρέχει

Βάλετε φόρους, βάλετε κι η ράχη μας αντέχει.

Ότι καλό κι αν έχουμε απάνω σας ας μείνει

Στα πρόσωπά μας ας χυθεί του μαρασμού το χρώμα,

Μ’ εμάς το ισοζύγιο του έθνους μας ας γίνει,

Φορολογήσετε κι αυτή τη σάρκα μας ακόμα.

Του κρέατος μας κόβετε καμιά παχιά λωρίδα

Και τρώγετέ την λαίμαργα μαζί με την πατρίδα.

Καυστικός ο Γ. Σουρής στους διαλόγους του «Φασουλή και Περικλέτου» εδώ και 120 χρόνια ευχόμαστε να μην βγούν αληθινοί οι φόβοι του Λ.Μ. για το νερό ιδιαίτερα: Βλέπε σελίδα 67 «ΥΠΟΘΗΚΕΥΣΑΝ ΤΗ ΓΗ ΜΑΣ ,ΤΩΡΑ ΒΑΖΟΥΝ ΧΕΡΙ ΚΑΙ ΣΤΑ ΝΕΡΑ ΜΑΣ»! Στους ιδίους διαλόγους από εκείνη την εποχή φυσικά ο σατιρικός ποιητής διαμαρτύρεται για τα δάνεια των κυβερνήσεων της  ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ ΤΟΥ 97.Το πρόβλημα είναι βλέπεται εκ γενετής  του Ελληνικού Κράτους «Ευχή και Κατάρα» (σελίδα 9) υπενθυμίζει και προβληματίζει ο Λ.Μ. επικαιροποιώντας τα ιστορικά δεδομένα.

Μα και ο δικός μας ο ριζοσπάστης πατρινός σατιρικός ποιητής Ηλίας Συνοδινός «στους υπαίθριους λόγους του» δεν καυτηρίαζε με τους στίχους του την τότε πολιτική αναζητώντας τα αίτια της διαφθοράς που έφτανε στα όρια της προδοσίας;

Γράφει στη «Βουλευτηριάδα» του:

«Τη σημαίνει εν τη χώρα των Γραικύλων Υπουργείον;

-Ατιμώρητους των πόρων της πατρίδος λησταρχείον,

Διορίζον υπαλλήλους άρπαγας ,μεστούς μωρίας,

Αγραμμάτους υποδούλους της κρατούσης νυν φατρίας,

Δάνεια πολλά συνάπτον και προμήθειαν λαμβάνον,

Πλείστους φόρους επιβάλλον, ως ασύδοτον τυγχάνον,

Εις των ξένων τας θελήσεις πάντοτε τυφλώς ενδίδον

Μισελλήνων πρακτορείον  την πατρίδα του προδίδον».

Αυτά εδώ και δύο αιώνες ! Κι ακόμα βλέπουμε, όσο κι αν δεν μας αρέσει το ίδιο σκηνικό.

Εστιάζω την προσοχή σας στις λέξεις ατιμώρητον λησταρχείον της πατρίδος δάνεια πολλά… και προμήθειαν λαμβάνον πλείστους φόρους επιβάλλον…

Εις των ξένων τας θελήσεις. .ενδίδον….

Συμπτωματικές ! ομοιότητες με τα γραφόμενα δοκίμια!..

Ο Λ. Μ. παρόλα όσα συμβαίνουν  «εν μνημονίω» δεν παρασύρεται από το φαινόμενο των ημερών. Βοά αλλά δεν εκφέρει άναρθρες κραυγές που καθημερινά εκπέμπουν  εκπρόσωποι κομμάτων και αποκομμάτων και διάφοροι αυτοσχέδιοι αναλυτές από τα τηλεοπτικά παράθυρα που πλέον μας προκαλούν αποστροφή, και παρ’ ότι επίτιμος δικηγόρος αποφεύγει το επίπεδο μιας δικολαβίστικης αντιπαράθεσης, αλλά με μια ιδιάζουσα διαγνωστική ικανότητα κοινωνικού μελετητή αντιλαμβάνεται και διασταυρώνει τις προσωπικές του υποκειμενικές πιστοποιήσεις με την κοινή αντίληψη και αίσθηση της πραγματικότητας και την κοινή λογική (όση μας επέμεινε). Άλλοτε καταγράφει περιπτώσεις κοινωνικών συμπτωμάτων, κοινωνικής παθογένειας που επιβεβαιώνεται από το γενικό και καθολικό γίγνεσθαι, άλλοτε παραθέτει τεκμηριωμένες απόψεις για θέματα που ταλανίζουν αδικαιολόγητα π.χ. στη σελίδα 62 διαβάζουμε τις απόψεις του μακαρίτη Αγγ. Αγγελόπουλου από το 1945! Για το κατοχικό δάνειο. άλλοτε προτείνει συγκεκριμένα θεσμικές αλλαγές για παράδειγμα σελ.74 κι εξής «ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΕΣ ΟΙ ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ» η επανέρχεται σε παλαιότερες προτάσεις του όπως για το θαλάσσιο μέτωπο, την οδό Αγίου Νικολάου (βλ. σελίδα 146 σε δοκίμιο αφιερωμένο στον ξεχασμένο δυστυχώς(!) μακαρίτη δήμαρχο Θεόδωρο Αννινο ή για το μεταναστευτικό πρόβλημα στη σελίδα 155.κι άλλοτε τέλος φιλοσοφεί, αναρωτιέται, αμφιβάλει( «διά γαρ το θαυμάζειν (= απορείν )ήρξαντο οι άνθρωποι φιλοσοφείν-Αριστοτέλης) όπως στο περί μνήμης σελίδα 64 η στη σελ.178 «Απέτυχε ο Χριστιανισμός;» ή στο «Αναλαμβάνω την ευθύνη» σελ.18 που για τον ίδιο  τον συγγραφέα είναι μια έμμεση αυτοκριτική αφού εθήτευσε ως δημόσιο πρόσωπο στο Δήμο, στη Νομαρχία και αλλού. Βέβαια η φράση πλέον είναι διαβόητη γιατί όταν λέγεται από τους μεγαλόσχημους ηγέτες μας απαντάμε «και τι έγινε;» η «για ποια ευθύνη:» Γράφει σχετικά μιλώντας και για τις δικές μας ευθύνες.

Αλλά κι εμείς έχουμε το μερίδιο ευθύνης αφού ενώ διαπιστώνουμε την ανικανότητα των υπευθύνων να χειριστούν τις υποθέσεις μας εκλέγουμε και πάλιν τους ίδιους, επιβραβεύοντας την ανικανότητά τους με το να τους αναθέτουμε την ίδια και πάλι εντολή.

Για το περιβάλλον είμαστε όλοι υπεύθυνοι, έχουμε όλοι μας υποχρέωση σ’ αυτή τη χώρα, σ’ αυτή τη γη που δανειστήκαμε από τους «αγέννητους νεκρούς» να την παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ,αν όχι καλλίτερη ,τουλάχιστον όπως την παραλάβαμε και σε καμιά περίπτωση χειρότερη. Όμως τα πράγματα δεν εμπνέουν αισιοδοξία. Τελευταία μελαγχολική διαπίστωση: Είμαστε άξιοι της τύχης μας!...

   Μέσα στο βιβλίο υπάρχουν και ελάχιστα δοκίμια γραμμένα βέβαια στην εποχή του μνημονίου αλλά θίγουν θέματα για τα οποία δεν φταίει το μνημόνιο: για παράδειγμα αναφέρω «Η ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΑΣ»  στη σελίδα 83 όπου καυτηριάζει ο συγγραφέας την απαξίωση της απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους. Και το κάνει με πολύ πετυχημένο τρόπο, ή άλλο παράδειγμα: στη σελίδα 104 όπου ο Λ. Μαργαρίτης προβληματίζεται και προβληματίζει για τη «Γλωσσική μας κακοδαιμονία».

Μπορεί και να μη συμφωνεί κανείς με όλες τις απόψεις του συγγραφέα η να μην συμμερίζεται την απαισιοδοξία του, οφείλει όμως να παραδεχθεί ότι τα δοκίμιά του είναι αξιόλογα και αποδεικνύουν και την παιδεία και τον πολιτισμό και την πολιτική ευαισθησία ενός ενεργού πολίτη. Ο Λ. Μ. σε όλα βάζει την πένα του «επί τον τύπον των ήλων» της δεινοπαθούσης κοινωνίας μας. Και τους ήλους, τα καρφιά τα σφηνώνουμε ακόμη βαθύτερα εμείς οι ίδιοι κατά τον συγγραφέα. Βλέπε φράσεις στις σελίδες 5 και 6. «αφελείς» «αποχαυνωθήκαμε», «ολιγοφρενείς», «ανεκδιήγητοι» κλπ Βλέπε επίσης στη σελίδα 48 όπου ο Μαργαρίτης θίγει το θέμα της γελοιοποίησης της κοινοβουλευτικής λειτουργίας:

«…στήθηκε μια θεατρική παράσταση στη βουλή που θύμιζε θέατρο του παραλόγου προκειμένου να συσκοτίσει τα πράγματα και να βάλουν δίχτυ προστασίας για τους πραγματικά ενόχους. Περιόρισαν το αντικείμενο της έρευνας και του καταλογισμού ποινικών ευθυνών για εκείνον που αλλοίωσε το περιεχόμενο της λίστας και μόνον.

Εάν το σκηνικό αυτό με την πληθώρα καλπών στη Βουλή δεν αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία γελοιοποίησης  των θεσμών, τότε έχουμε όλοι μας πλέον παραφρονήσει. Δεν ήταν παρά προσπάθεια ελέγχου της ψηφοφορίας και παράβασης της μυστικότητας ,πράγμα που έπραξε ο ίδιος ο πρωθυπουργός με το να προσέλθει και να  ψηφίσει μόνο σε μια κάλπη.

Οι ηγέτες μας έχουν χάσει το μέτρο ή μας θεωρούν αφελείς ή έχουν υπερεκτιμήσει τις πνευματικές τους ικανότητες. Δεν μπορεί διαφορετικά να ερμηνευτεί αυτή η τακτική. Αν δεν επαναστατούν οι συνειδήσεις πνευματικών ανθρώπων τότε κάποια βαρύτατη ενδημική νόσος έχει ενσκήψει και χρειάζεται πλέον να προστρέξουμε σε θεράποντες.

 Τελειώνοντας  πρέπει να ομολογήσω ότι ο Λ.Μ. με το βιβλίο του αυτό μας υπενθυμίζει τα «οικεία κακά» Και επειδή στο εισαγωγικό σας σημείωμα αγαπητέ μου Λεωνίδα  θυμίζεις τον αδελφό του Αισχύλου τον μαραθωνομάχο Κυνέγειρο και  την Ηροδότεια παράδοση για τον ηρωισμό του, συνειρμικά θα κλείσω με μια μικρή αναφορά στην εποχή .Υπάρχουν και χειρότερα. Ο προ του Αισχύλου τραγικός Αθηναίος ποιητής Φρύνιχος πλήρωσε πρόστιμο 1.000 αττικές δραχμές γιατί «υπέμνησεν οικεία κακά» όταν το 494 π. Χ. παρουσίασε  την «Μιλήτου Αλωσιν» τραγωδία που απαγορεύθηκε κιόλας από θιγείσες φατρίες στην αρχαία Αθήνα.(Η  άλωση της Μιλήτου συμμάχου τότε της Αθήνας θεωρήθηκε εθνική καταστροφή).Πενήντα-εξήντα χρόνια αργότερα κάποιοι παλαίμαχοι μαραθωνομάχοι, ψιθύριζαν αποσπάσματα της τραγωδίας εκείνης στην καταρρέουσα Αθηναϊκή δημοκρατία. Όπως φαίνεται στις «Σφήκες» του Αριστοφάνη όπου καυτηριάζονται οι δημαγωγοί, οι βδελυκλέωνες και φιλοκλέωνες τους ειρωνεύονταν.

«λύχνους έχοντες και μινυρίζοντες μέλη

Αρχαιομελισιδωνοφρυνιχήρατα» (Σφήκες 220)

Δεν είναι δυνατό ν’ αποδοθεί σε μετάφραση η λέξη του Αριστοφάνη. Όμως κάποιοι Αθηναίοι θυμήθηκαν τον Φρύνιχο. Κάποιες  «αγρυπνούσες συνειδήσεις» όπως γράφεις Λεωνίδα σε ακούνε και σε διαβάζουν. Και τότε η Αθηναϊκή Δημοκρατία, η  Αθήνα κατέρρευσε. Ελπίζω και εύχομαι ότι δεν θα συμβεί το ίδιο και σήμερα. Η Ελλάδα θ’ αντέξει έχει αντέξει και δυσκολότερα. Σ’ ευχαριστούμε για το βιβλίο σου να είσαι καλά και να γράφεις, θα πιάσει τόπο..