EIΣΗΓΗΣΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΟΥΛΙΑ
ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Λεωνίδα Γ. Μαργαρίτη:
«Γαμήλιο Ταξίδι στο Μέτωπο»
(Αναμνήσεις του Γεωργίου Κ. Μαργαρίτη από τον πόλεμο του ’40.)
ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΤΡΩΝ
ΣΤΗΝ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ
(17-12-2012)
Ο αγαπητός συνάδελφος και φίλος Λεωνίδας Μαργαρίτης είναι ευρύτατα γνωστός για την πνευματική του προσφορά και ο συγγραφικός αμιτός του, είναι ιδιαίτερα μακροσκελής. Είναι ένας λόγιος της ελληνικής επαρχίας, που μακριά από επιτηδεύσεις, ακαδημαϊσμούς και σπουδαιοφάνεια, θυσιάζει και θυσιάζεται στο βωμό του πνεύματος και της κοινωνικής προσφοράς. Το τελευταίο έργο του, που ο ίδιος το χαρακτηρίζει «μικρό ευλαβικό μνημόσυνο στη Μνήμη του αγωνιστή του πολέμου και της ζωής πατέρα μου, Γεωργίου Κωνσταντίνου Μαργαρίτη», είναι ένα ιστορικό τεκμήριο, που δικαιωματικά εντάσσεται στην εθνική παρακαταθήκη μνήμης. Είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν πολλά ανάλογα κείμενα, που όμως ή δεν διασώθηκαν ή παραμένουν ακόμα καταχωνιασμένα. Μπορεί οι ιστορίες που περιέχουν να φαντάζουν ασήμαντες, όμως έχουν αξία και για τον έμπειρο ιστορικό, διότι αποτελούν πρωτογενείς μαρτυρίες, που συμβάλουν στη σύνθεση της Ιστορίας και για το μέσο αναγνώστη, διότι αποτελούν τερπνά ιστορικά αναγνώσματα.
Εκείνο που προσδίδει ιδιαιτερότητα στην περίπτωση του Γεωργίου Μαργαρίτη, είναι ότι επιστρατεύθηκε την επομένη ακριβώς ημέρα του γάμου του. Στις 27 Οκτωβρίου 1940 παντρεύτηκε και στις 28 βρέθηκε μαζί με άλλους συντοπίτες του, που επιστρατεύθηκαν, στο σιδηροδρομικό σταθμό της Γαστούνης, για να επιβιβασθεί για το Μέτωπο. Επόμενος σταθμός ήταν η βομβαρδισμένη από τους Ιταλούς Πάτρα. Γεννημένος το 1912, δεν είχε εμπειρία του τι σημαίνει πόλεμος, κάτι που έμαθε στη Μαζαρακιά της Θεσπρωτίας, πηγαίνοντας προς το Μέτωπο, όπου δέχτηκε τα πρώτα πυρά από ιταλικά αεροπλάνα.
Οι περιγραφές του είναι γεμάτες ανθρωπιά, ζωντάνια, θάρρος και έξαρση, για να καταλήξει με πικρία στη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Έμεινε στην πρώτη γραμμή του μετώπου έξη ολόκληρους μήνες και επέστρεψε πεζός και κατάκοπος στο σπίτι του, όπως και οι άλλοι μαχηταί, μετά τη συνθηκολόγηση. Χωρίς να διαθέτει ιδιαίτερη μόρφωση, με τη λιτότητα που διακρίνει τα γραπτά των απλών ανθρώπων, εκφράζεται με αμεσότητα και ειλικρίνεια και αποφεύγει τις σπουδαιοφανείς αναλύσεις και τους χαρακτηρισμούς. Καταγράφει ό,τι είδε και έζησε, όπως το είδε και το έζησε, χωρίς εξωραϊσμούς. Έτσι πρέπει να αποδίδονται τα ιστορικά γεγονότα και σ’ αυτό έγκειται η αξία των αναμνήσεών του και των κάθε είδους αναμνήσεων.
Βέβαια το είδος αυτό του γραπτού λόγου ενέχει υποκειμενισμό, ο οποίος εξαρτάται, σε μεγάλο ποσοστό, από την παιδεία του γράφοντος. Αυτό δεν σημαίνει ότι όσο πιο μορφωμένος είναι ο γράφων, τόσο και πιό ανεξάρτητη είναι η γραφή του. Ίσως ισχύει το αντίθετο και αυτό επιβεβαιώνεται και από την περίπτωση του Γεωργίου Μαργαρίτη.
Ανεξάρτητα πάντως από το βαθμό αποδέσμευσης από υποκειμενικές εκτιμήσεις, πρόκειται για πρωτογενή ιστορική πηγή, με αναμφισβήτητη αξία και αξιοπιστία, ιδίως σήμερα που μεθοδεύεται η «αποδόμηση» της νεοελληνικής Ιστορίας, υπό το πρόσχημα να «ξαναγραφτεί», με τη χρήση δήθεν νέων ερευνητικών και θεωρητικών εργαλείων. Η αλήθεια όμως είναι ότι το «ξαναγράψιμο» της Ιστορίας, νοείται ως επιλεκτική προσφυγή στις πηγές ή σκόπιμη αποσιώπησή τους και ως απλοποίηση και διαστροφή των γεγονότων και θόλωση της ιστορικής όρασης, όπως επιτάσσει ο αντιεθνικιστικός λόγος της παγκοσμιοποίησης. Την «αποστολή» αυτή έχουν αναλάβει κάποιες μετριότητες, οι οποίες φλυαρούν επί ιστορικών ζητημάτων, για να διαρρήξουν το τείχος της αφάνειας που τους περιβάλει και να ανελιχθούν επαγγελματικά και κοινωνικά. Όμως, επειδή είναι αφελείς και επιστημονικά ανεπαρκείς, αγνοούν ότι οι πηγές είναι λαλίστατες και ότι δεν φιμώνονται και μία απόδειξη περί αυτού μας προσφέρουν τα γραπτά του Γεωργίου Μαργαρίτη.
Όπως διηγείται ο ίδιος, εντάχθηκε στο 12ο Σύνταγμα Πεζικού, που είχε την έδρα του στην Πάτρα και συμμετείχε στην ηρωική εποποιία της μάχης του Υψώματος 613, έξω από τη Χιμάρα.
Κάθε χρόνο, μέχρι το 2002, που έφυγε από τη ζωή ο ιστορικός της πόλης μας Κώστας Τριανταφύλλου, στις 17 Δεκεμβρίου, γινόταν ειδική εκδήλωση στη Διακίδειο Σχολή Λαού Πατρών, για να τιμηθεί η εποποιία των πολεμιστών του 12ου Συντάγματος, στη μάχη του υψώματος 613. Ήταν ένα ευλαβικό μνημόσυνο για όσους κοιμήθηκαν τον αιώνιο ύπνο, με την υπόκρουση των πολυβόλων και των όλμων, θυσία στο βωμό της Πατρίδας και του Ελληνικού Έθνους. Του Έθνους, που ως συνείδηση του «Γένους», γεννήθηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και εξελίχθηκε, κατά την Επανάσταση, σε καθολική συνείδηση των Ελλήνων, για να λάβει, μετά την Απελευθέρωση, τη μορφή συμπαγούς εθνικής ταυτότητας.
Στην εκδήλωση μνήμης της 17ης Δεκεμβρίου 1997, στην οποία συμμετείχε και ο Γεώργιος Μαργαρίτης, ο δάσκαλός μου, αείμνηστος συνάδελφος Βασίλης Τσούκαλης, αφηγήθηκε με γλαφυρό τρόπο τα γεγονότα και αναφέρθηκε στις επινίκιες εκδηλώσεις των ηρωικών αγωνιστών. Το ύψωμα 613 είχε οχυρωθεί από τους Ιταλούς με σχολαστικότητα και η κατάληψή του ήταν δύσκολο εγχείρημα. Η μάχη κράτησε τρεις μέρες και τρεις νύχτες μέσα στο χιόνι και οι απώλειες ήσαν σημαντικές. Με την κατάληψή του, άνοιξε ο δρόμος για τη Χιμάρα, η οποία κατελήφθη στις 22 Δεκεμβρίου 1940. Και μετά ήρθε η συνθηκολόγηση και η οπισθοχώρηση, με σκισμένα χιτώνια, τρύπια άρβυλα, χωρίς ψωμί και χωρίς σφαίρες και με ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχής, όσων επέζησαν, αφημένο στα Αλβανικά βουνά.
Στο βιβλίο του αειμνήστου Γεωργίου Μαργαρίτη δημοσιεύονται, εκτός από τις δικές του και οι αναμνήσεις τριών συμμαχητών του και αείμνηστων συναδέλφων μου, του δασκάλου μου Βασιλείου Τσούκαλη, που προανέφερα και των Ανδρέα Σινούρη και Κώστα Τριανταφύλλου, οι οποίοι, με τη ζωντάνια που τους διέκρινε σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής τους, περιγράφουν με πολύ αδρό τρόπο, μοναδικές στιγμές της πρόσφατης ιστορίας μας.
Ο Γεώργιος Μαργαρίτης στρατεύθηκε την επομένη του γάμου του και είναι φυσικό να είχε αλληλογραφία και μάλιστα πυκνή, με τη σύζυγό του, που σύμφωνα με τα ήθη της εποχής, δεν θα είχε προλάβει ακόμα να γνωρίσει. Στο βιβλίο δημοσιεύονται 38 επιστολές, με αποδέκτες τη σύζυγο και τη μητέρα του, που ο Λεωνίδας τις χαρακτηρίζει και πράγματι είναι, «μηνύματα ζωής και ελπίδας για την επιστροφή». Είναι έκδηλη η τρυφερότητα προς την σύζυγό του και ο σεβασμός προς τη μητέρα του, όπως και η θρησκευτικότητά του και η πεποίθησή του ότι τελικά η Ελλάδα θα ελευθερωθεί.
«Η Ελλάς δεν είναι μόνο μοίρα,
αλλά και βούληση δική μας»,
έγραψε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, εκφράζοντας τον πόθο των Ελλήνων για ελευθερία. Έναν πόθο που διατρέχει την Ιστορία μας και αποτελεί προσδιοριστικό στοιχείο της εθνικής μας ιδιοπροσωπίας.
Σήμερα δεν βρίσκεται στη ζωή κανένας από τους ηρωικούς προμάχους του υψώματος 613. Τελευταίος ήταν ο επίτιμος δικηγόρος Δημήτριος Μπογδανόπουλος, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε μεγάλη ηλικία, πριν 3-4 χρόνια. Αν ο αγαπητός συνάδελφος και φίλος Λεωνίδας δεν εξέδιδε το βιβλίο με τις αναμνήσεις του πατέρα του και των άλλων συμπολεμιστών του, μία λαμπρή σελίδα του έπους του 40, η οποία συνδέεται με την Πάτρα, θα παρέμενε άγνωστη ή ελάχιστα γνωστή.
Όπως με πληροφόρησε ο σεβαστός μου κ. Μιχάλης Μιχαλόπουλος, σώζεται εκτενής περιγραφή των γεγονότων από τον αείμνηστο Δημ. Πλέσσα, που ήταν κι αυτός εκεί, η οποία παραμένει αδημοσίευτη. Ίσως να υπάρχουν κι άλλες.
Το βιβλίο ολοκληρώνεται με τη δημοσίευση 3 ποιημάτων του Λεωνίδα για τον πατέρα του και ενός διηγήματος. «Στον ήρωα του πολέμου και της ειρήνης», «Δύο πέτρες απ’ την Ήλιδα» και «Η γιορτή του πατέρα», είναι οι τίτλοι των ποιημάτων και «Το δίλημμα» ο τίτλος του διηγήματος. Σε όλα κυριαρχεί η σεβάσμια μορφή του γεννήτορα, αγωνιστή στον πόλεμο και τη ζωή, που μαζί με τη μάνα του, φαντάζουν, όπως γράφει σ’ ένα ποίημά του, «Δύο πέτρες | ανισοβαρείς | η μία δίπλα στην άλλη...».
Μπορεί ο πατέρας του, να μη φοίτησε στο Σχολαρχείο, όπως επιθυμούσε, σύμφωνα με όσα γράφει ο Λεωνίδας στο διήγημα που του αφιερώνει. Όμως, η ζωή τον αποζημίωσε, βλέποντας το γιό του και τα εγγόνια του, να προκόβουν και να έχουν διακριθεί στο στίβο της γνώσης και της παιδείας. Και από ’κει που βρίσκεται, θα νοιώθει δικαιωμένος για όσα προσέφερε, παρά τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε και τη μη εκπλήρωση του οράματός του, να μάθει γράμματα. Η μοίρα παίζει τα δικά της περίεργα παιχνίδια και στην περίπτωση του Γεωργίου Μαργαρίτη, θέλησε να εκπληρώσουν το όραμά του οι απόγονοί του και μάλιστα κατά τρόπο ζηλευτό και αξιοθαύμαστο.
Χρήστος Αθαν. Μούλιας
Δικηγόρος – Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου